توصیه‌ی ناصرالدین شاه ‌قاجار در سال ١٨٧٣ به ‌رهبران موسوی برای خرید یک سرزمین برای خود و تاسیس کشور-دولت یهود بر آن

 

توصیه‌ی ناصرالدین شاه ‌قاجار در سال ١٨٧٣ به ‌رهبران موسوی برای خرید یک سرزمین برای خود و تاسیس کشور-دولت یهود بر آن

 

مئهران باهارلی

خاقان تورک ناصرالدین شاه ‌قاجار، ١٥٠ سال پیش در سال ١٨٧٣ اولین سفر خود به ‌اوروپا را انجام داد. (اولین سفر خارجی ناصرالدین شاه به قلمروی عثمانلی – عراق عرب بود). هدف ناصرالدین شاه ‌از این سفر، که‌ در ضمن اولین سفر یک سلطان تورک حاکم بر ایران امروزی به‌ اوروپا بود، مشاهده‌ی پیشرفت‌ها و نائلیت‌های دول اوروپایی در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی و تکنولوژیک و دولت‌مداری و نظامی و هنری و فرهنگی، .... از نزدیک توسط او و رجال و مقامات دولتی قاجاری همراهش، به ‌غایه‌ی تطبیق آن‌ها در کشور قاجاری بود. همانگونه ‌هم شد. پس از بازگشت ناصرالدین شاه، روند رفورم‌ها و مودرنیزاسیون و دموکراتیزاسیون قاجاری در عرصه‌های گوناگون که ‌از قبل در جریان بود[1] شتاب گرفت.

یکی از این عرصه‌ها، حقوق و وضعیت نابسامان گروه‌ها و جماعات مذهبی و دینی غیر اسلامی رایج در کشور بود. ناصرالدین شاه ‌در این سفر با رهبران جماعت‌ها و گروه‌های مذهبی و دینی و قومی متعددی، شامل آن‌هایی که ‌پیروان و امتدادهایی در قلمروی قاجاری داشتند، مانند یهودیان - موسویان، زرتشتیان - پارسیان هند، ارامنه ‌و نصارا و ... ملاقات‌هایی داشت[2]. در این میان، یک ملاقات که ‌او با روتشیلد از رهبران یهودی - موسوی بریتانیایی انجام داد به ‌لحاظ تاریخ منطقه‌ و جهان دارای اهمیت بسیار است. زیرا در این ملاقات ناصرالدین شاه‌ توصیه - پیشنهاد کرد که‌ رهبران ثروتمند یهودی - موسوی به ‌خریدن یک سرزمین خاص برای جماعت - قوم خود اقدام کنند، و با گردهم آوردن و اسکان دادن تمام یهودیان - موسویان سراسر جهان در آنجا یک حکومت - کشور (دولت - ملت) برای یهودیان تاسیس و بدین ترتیب آسایش و حضور جماعت - قوم یهودی - موسوی را تامین کرده و آن‌ها را از وضعیت پراکنده‌گی و پریشانی‌ای که فعلا گرفتار آن هستند نجات دهند. هر چند ناصرالدین شاه‌ می‌نویسد توصیه - پیشنهاد او با واکنش فوری روتشیلد مواجه ‌نشد، هشتاد سال بعد از آن یک دولت و کشور یهودی همانگونه ‌که ‌هدف ناصرالدین شاه ‌بود (اما با راه‌کارهایی متفاوت و پیچیده‌تر) تاسیس شد.

ناصرالدین شاه ‌قاجار: بهتر است یهودیان-موسویان سرزمینی بخرند، تمام جماعت - قوم خود را از سراسر جهان گرد آورده در آنجا دولتی برای خود تاسیس کنند.

«چون قدری خسته‌ بودیم تماشای آن‌ها را به ‌روز دیگر گذاشته، آمدیم منزل، .... مسیو کرِمییو [Crémieux] که‌ یکی از وکلای ملت فرانسه ‌و یهودی‌ست و همیشه ‌بر ضد ناپولیون سیّم بوده، و ناطق غریبی است به ‌حضور آمد. مردی است پیر و بسیار کوتاه، حالا هم در مجلس پارلمنت فرانسه ‌حرف می‌زند و باز بر ضد رؤساست. روتشیلد - روتسچیلد [Rothschild] معروف یهودی هم که‌ بسیار با دولت است، به ‌حضور آمد. صحبت شد. حمایت یهودی‌ها را زیاد می‌کرد. و از یهودی‌های ایران حرف می‌زد و استدعای آسایش آن‌ها را می‌نمود. به‌ او گفتم: شنیده‌ام شما برادرها هزار کرور پول دارید. من بهتر می‌دانم که ‌پنجاه ‌کرور به‌ یک دولت بزرگی یا کوچکی داده، مملکتی را خریده ‌و یهودی‌های تمام دنیا را در آنجا جمع کنید و خودتان رئیس آن‌ها بشوید. و همه‌ را آسوده ‌راه‌ ببرید که ‌این طور متفرق و پریشان نباشید. بسیار خندید[ی]م و هیچ جوابی نداد. و به ‌او حالی کردم که ‌من از جمیع ملل خارجه ‌که‌ در ایران هستند حمایت می‌کنم».

Türkçe Çeviri:

TÜRK XAQAN NÂSİREDDİN ŞAH QACAR’ın 1873’te Musevi önderlere tavsiyesi: Parayla her hangi bir devletten toprak alıp, bütün dünya Yahudilerini oraya taplayarak kendi devletinizi kurun!

Fıransa ulussaylavlarından [milletvekillerinden] biri ve Yahudi olan, her zaman III. Napolyon'a muhalifte bulunan şaşırtıcı hatip Mösyö [Isaac-Jacob Adolphe] Crémieux huzûrumuza geldi. Yaşlı ve çok kısa boylu bir adamdır, hâlen Fıransa parlamenti oturumlarında konuşuyor ve yine de Hükümete muhalefet ediyor. Son derece zengin olan ünlü Yahudi [Baron Lionel Nathan de] Rothschild de huzûrumuza geldi. Onunla konuştuk. Yahudileri büyük ölçüde savunuyordu. İran Yahudilerinden bahsediyor ve onların erinç [huzur] ve dinçliyini ötünüyordu [rica ediyordu]. Ona dedim: "Siz kardeşlerin aşırı miktarda paranız olduğunu duydum. Bence yapılacak en iyi şey, o paranın yarısını küçük veya büyük bir devlete ödeyip bir ülke-toprak satın alın, bütün dünyadaki barça [tüm] Yahudileri oraya toplayın, kendiniz de onların başkanı olup hepsini sıkıntısız, barış içinde yönetin ki artık böyle dağılmış ve çileli durumda olmayasınız." Çok güldük ve hiç bir yanıt vermedi. Ona İran'daki tüm yabancı dîni cemaatları koruduğumu anlamasını sağladım.

تورک‌جه‌ چئویری:

تورک خاقان، ناصرالدین شاه ‌قاجار- پاریس ١٨٧٣

فیرانسا اولوس سایلاولاری‌ندان (ملت وکیل‌له‌ری‌نده‌ن) بیری و یهودی اولان، هر زمان اوچونجو ناپولیون‌ا مخالفت‌ده ‌بولونان شاشیردیجی خطیب «مؤسیؤ [اسحاق یعقوب آدولف] کرئمییوْ» حضوروموزا گلدی. یاش‌لی و چوخ قیسا بوی‌لو بیر آدام‌دیر، هله‌ ده‌ فیرانسا پارلامئنتی اوتوروملاری‌ندا قونوشور و یینه ‌ده‌ حکومت‌ه‌ مخالفت ائدیر. سون درجه ‌زنگین اولان اون‌لو یهودی «[بارون لییونئل دؤ] روتشیلد - روتسچیلد» ده ‌حضوروموزا گلدی. اونونلا قونوشدوق. یهودی‌له‌ری بؤیوک اؤلچوده ‌ساوونوردو. ایران یهود‌ی‌له‌ری‌نده‌ن بحث ائدیر و اون‌لارین ارینج (حضور) و دینچ‌لییی‌نی اؤتونوردو (خواهش ائدیردی). اونا دئدیم: سیز قارداش‌لارین آشیری مقداردا پارانیز اولدوغونو ائشیتدیم. من‌جه‌ یاپیلاجاق ان اییی ایش، او پارانین یاری‌سی‌نی کیچیک و یا بؤیوک بیر دولته ‌اؤده‌ییپ، بیر اؤلکه - توپراق ساتین آلین. بوتون دونیاداکی بارچا (توم) یهودی‌له‌ری اورایا توپلایین، کندینیز ده‌ اونلارین باشقانی اولوپ هپ‌سی‌نی سیخینتی‌سیز، باریش ایچینده ‌یؤنه‌تین کی آرتیق بؤیله‌ داغیلمیش و چیله‌لی دوروم‌دا اولمایاسینیز. چوخ گولدوک و هیچ بیر یانیت وئرمه‌دی. اونا ایران‌داکی توم یابانجی دینی جماعت‌له‌ری قورودوغومو آنلاماسی‌نی ساغلادیم.

---

[1] رفورم‌های مذهبی و تدابیر اتحاد اسلامی ناصرالدین شاه: جعفری مذهب پنجم اسلام، ممنوع کردن لعن خلفای راشدین، ریشه کن کردن جشن عمرکشان، قدغن کردن جعلیات و خرافات شیعی، منسوخ کردن جنگ حیدری-نعمتی، ...

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/03/blog-post_13.html

[2] روز بیست و هشتم .... رفتیم توی تالار از شهرهای بزرگ انگلیس، وکلا آمده بودند تهنیت ورود عرض کردند. اجزای سفارت ایران معرفی شدند. یهودی‌های لندن، مجوس‌ها، ارامنه‌ی منچستر و غیره همه آدرس و نطق داشتند عرض کردند. بعد وزیر هند اجزای خود را معرفی کرد ... (ص١٠١). روز دوشنبه چهارم، ..... بعد بعضی تجار هند و غیره آمدند ترکیب و لباس عجیب داشتند، روسای ارامنه و یهود و نصاری و بعد بعضی دیگر از اهل پنجاب هند و غیره آمدند ... (ص ١١٣)، ...